Sever Hastalığı

Sever hastalığı çocuklarda ve ergenlerde topuk ağrısının en yaygın sebeplerinden biridir. Topuk kemiğinin büyüme plağının iltihaplanmasıdır. Topuk kemiğine kalkaneus, büyüme plağına ise apofiz denir. Bu nedenle bu hastalığın diğer bir adı kalkaneal apofizitdir.

Sever hastalığı, çoğunlukla kemiklerin, kasların ve tendonların hızla değiştiği büyüme dönemlerinde ortaya çıkar. Koşu ve atlama sporlarına katılan çocuklar ve ergenler daha yüksek risk altındadır. Topuğun tekrarlayan strese maruz kalması önemli bir sebeptir. Fakat daha az aktif ergenler, özellikle düz ve sert taban ayakkabı giyerlerse yine bu sorunu yaşayabilirler.

Sever hastalarının çoğu dinlenme, ayakkabı değişikliği, esnetme ve güçlendirme egzersizleri ile ağrıdan kurtulur ve günlük aktivitelere dönüş yapabilirler.

Tanımlama

Büyüme döneminde çocuklukların kemikleri erişkinlere göre büyüme plağı veya epifiz denilen özel yapılara sahiptir.  Bu yapı kemiğin büyüdüğü özel ve hassas bir alan olup kemiklerin uçlarında bulunan kıkırdak ve biraz yumuşak bölgeleridir. Büyüme tamamlandığında, büyüme plakları tamamen kapanır ve yerini sert kemik alır. Bu nedenle kemikleşme gerçekleşene kadar, travmaya veya stresse karşı savunmasızdır.

Sever hastalığında, topuğun alt ve arkasında yer alan büyüme plağı (kalkaneal apofiz) etkiler. Bu noktaya ise bacağın arkasındaki baldır kasları ve çok güçlü bir tendon olan Aşil tendonu yapışır. Koşma, atlama ve diğer yüksek enerjili aktivitelerde tekrarlayan stres, topuğun bu büyüme bölgesinde ağrıya ve iltihaplanmaya neden olur.

Klinik Bulgular ve Şikâyetler

Ağrılı şikâyetler genellikle koşma, zıplama veya sporla ilgili diğer aktivitelerle ortaya çıkar.  Her iki topuk ağrısı olabilmekle birlikte bir topuk diğerinden sıklıkla daha çok ağrıyabilmektedir.  

Belirtiler şunları içerebilir:

• Topuğun altında ağrı ve hassasiyet
• Topukta hafif şişlik

Teşhis ve Muayene

Hikâye, şikâyet, ağrının yeri ve hastanın yaşı çok önemli bilgileridir. Muayenede topuk kemiğine baskı uygulaması ile ağrı olur. Çekilen röntgen de apofiz yani büyüme plağında düzensizleşme, skleroz, fragmantasyon (parçalanma) ve apofiz hattında genişlemeler görülebilir. Nadiren MR çekimi gerekebilir. MR’da ödem ve iltihap çok net görülür. Ayrıca stres kırığı, osteomyelit ve kistlerin ayırıcı tanısında yardımcı olur.

Tedavi

Sever hastalığının tedavisi, ağrı ve şişliğin azaltılmasıdır.  Egzersiz ve spor aktiviteleri sınırlandırılmalıdır. Bu durum birkaç ay dinlendirmek şeklinde olup arkasında kas ve bacakları güçlendirmek için fizik tedavi gerekebilir. Eğer çocuğun çok fazla ağrısı veya topallaması yoksa spora tekrar dönebilir.

Ayrıca ek olarak;

• Tabanlık:  Spor ayakkabılara yerleştirilen topuk yumuşatıcılar, silikon veya tabanlık ile darbe emilir. Böylece topuk ve ayak bileği üzerindeki stres azaltılmış olur.
• Hafif yükseltilmiş topuklu ayakkabılar giymek:  Topuğun yükselmesi ile büyüme plağına binen yük kimsen azaltılmış olur.
• Germe egzersizleri:  Aşil tendonu germe egzersizleri ile topuk stresi azalır.
• İlaçlar: Steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar ağrıyı ve şişmeyi azaltmada kullanılabilir.

Ağrının yürümeyi engelleyecek kadar kötü olduğu durumlarda ise alçı atel, yürüme botu veya kısa bacak ortezler kullanılabilir.

Özet olarak Sever hastalığı genellikle tekrarlamaz. Fakat çocuk spor aktivite düzeyini artırırsa olabilir. Ayağa ve topuğa iyi destek sağlayan spor ayakkabıları giymek nüksün önlenmesine yardımcı olabilir.  Fakat büyüme tamamlanıp büyüme plağı tamamen kemikleştiğinde artık Sever hastalığı söz konusu olmaz.  Bu hastalığın tedavisinde ameliyat söz konusu değildir.

Op.Dr.Tahir Mutlu DUYMUŞ

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Keywords: Çocuklarda topuk ağrısı, topuk ağrısı, sever hastalığı nedir?,Sever hastalığının tedavisi?