Yetişkinlerde Düztabanlık

Çocukken olmayan bu problem, erişkin yaşta çeşitli ayak problemleri nedeniyle sonradan oluşur.  Ayağın iç kısmı ve tabandaki ark düşer ve ayak dışa doğru dönerek düztabanlık denilen deformite gelişir. Çoğu insanda ameliyat tedavisi olmadan ağrı gideren, deformiteyi düzelten ortez, tabanlık ve fizik tedavi ile rahatlama sağlanabilir.

Tanısı kolaydır. En yaygın belirtilerinden biri "çok fazla parmak" bulgusudur.  Hastaların ayağına, arkadan bakınca ön kısmında tüm parmaklar görülür. Normal bir ayakta sadece dördüncü ve beşinci parmaklar görünmelidir. Ayrıca ayakta basarak çekilen röntgen ile taban kemiklerinin çöktüğü görülebilir.

Klinik Şikâyetler

Düztabanlığın nedeni önemlidir. Fakat aşağıdaki farklı şikâyetlerden bir veya birkaçı görülebilir;

• Ayağın ve ayak bileğinin iç tarafında ağrı. Ayak bileğinin iç kısmında şişlik eşlik edebilir.
• Aktivite ile daha kötüleşen ağrı. Koşma veya uzun süre yürüme gibi yüksek yoğunluklu aktiviteler çok zor olabilir.
• Ayak iç kısmı çöktüğünde, topuk kemiği pozisyon değiştirir ve ayak bileğinin dış kemiğine (fibula) baskı yapabilir. Buda ayak bileğinin dış kısmında ağrıya neden olabilir.
• Ayağın ortasında ve üstünde zamanla kireçlenme oluşmakta ve buna bağlı kemik çıkıntıları oluşabilmektedir. Bu durum ayakkabıyı giymeyi çok zorlaştırır. Bazen, kemikli çıkıntılar o kadar büyüktür ki, ayağın üstünde ve ayak parmaklarında uyuşma ve karıncalanmaya neden olabilecek şekilde sinirleri sıkıştırırlar. Fakat şeker hastalarında sinirler zarar gördüğü için ayak tabanında sadece şişlik şikâyeti olabilir. Ağrı hissetmedikleri için büyük kemik çıkıntıları cilt sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle uygun diyabetik ayakkabı kullanılmaz ise ülser denilen derin cilt yaraları gelişebilir.

Nedenleri

• Posterior Tibial Tendon Yetmezliği

Posterior tibial tendonun hasar görmesi kazanılmış düz tabanlığın en yaygın nedenidir. Bacağın en önemli tendonlarından biridir. Baldırdan başlar, ayak bileğinin iç-arka kısmında yer alan medial molleol isimli kemiğin arkası ve altında geçerek ayak tabanının iç tarafındaki kemiklere yapışır. Ayak tabanı arkını oluşturan en önemli tendondur. Bu tendonun ana işlevi, ayak arkını tutmak ve yürürken ayağı desteklemektir. Bu tendon iltihaplanır veya yırtılırsa, taban arkı yavaşça çöker ve düztabanlık gelişir.

Kadınlar ve 40 yaşın üzerindeki kişilerde, posterior tibial tendonla ilgili problemlerin gelişme olasılığı daha yüksektir. Diğer risk faktörleri arasında obezite, diyabet ve hipertansiyon bulunur. Ayrıca, basketbol, ​​tenis veya futbol gibi yüksek tempolu sporlarla uğraşan kişilerde tekrarlayan kullanımdan dolayı bu tendonun yırtıkları görülebilir.

• Romatizma veya Artrit

Romatoid artrit gibi eklem iltihaplarında ağrılı bir düz tabanlık oluşabilir. Bu tip artritler sadece eklem kıkırdaklarına değil ayrıca ayağı destekleyen tendon veya bağları da iltihaplandırabilir. Bu durum ağrının yanında zamanla ayağın şeklini değiştirip düzleşmesine de neden olabilmektedir. İltihap ayağın arkasını veya ayağın ortasını veya her ikisini de etkileyerek ayak tabanı arkının çökmesine neden olabilir.

• Yaralanma veya travma

Ayaktaki bağların yaralanması eklemlerin anatomik yapısının bozulmasına neden olabilir. Bağlar yırtılır ise ayak düz ve ağrılı hale gelir. Bu daha çok ayağın ortasında (Lisfranc yaralanması) meydana gelir, ancak ayağın arkasında da meydana gelebilir. Özelikle yüksekten ayağın üstüne düşme sonucu görülen Lisfranc yaralanması, ayağın orta kemik ve eklemlerinde görülen kırık ve çıkıkların eşlik ettiği kötü bir yaralanmadır. Tedavisi kesin ameliyattır. Çünkü orta ayaktaki kemiklerin kırılması ve çıkması düztaban deformitesine neden olmaktadır.

• Charcot Ayak (Diyabetik ayak)

Diyabet hastalarında ayak sinirleri ve damarları zamanla zarar görür. Bu durum ayak kemiklerinde fark edilmeyen birçok çatlak ve kırık oluşumuna yol açar. İleri aşamalarda ise ayak taban arkında çökme ile sonuçlanabilmektedir. Bu tip ark çökmesinde çökme miktarı yukarıda ki nedenlere göre daha şiddetlidir. Bunun nedeni, kemer çökerken hastaların ağrı hissetmemesidir. Ayrıca kemikleri yerinde tutan bağlara ek olarak, kemikler ağrı olmaksızın kırılabilir ve parçalanabilir.  Charcot ayak denilen bu durumun ameliyatla düzeltilmesi çok zordur. Bu sorunla başa çıkmanın en iyi yolu özel ayakkabılar veya ortez kullanımıdır.

Tedavi

Posterior tibial yetmezlik ve travmaya bağlı olanlarda ameliyat ön planda iken diğerleri atel, ortez veya özel ayakkabılar ile tedavi ön plandadır. Sonuç olarak nedenine göre tedavi değişmekte olup her biri ayrı başlık altında ayrıca geniş olarak yazılacaktır.

Op.Dr. Tahir Mutlu DUYMUŞ

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Keywords: Düztabanlık, ayak taban çökmesi, ayak ağrısı, düztabanlığın tedavisi, düztabanlığın ameliyatı, düztabanlığın nedenleri